صندوق سرمایه گذاری قابل معامله

صندوق سرمایه گذاری قابل معامله ETF نوعی از صندوق‌ها است که خرید و فروش واحدهای عادی آن از طریق پنل کارگزاری‌ها انجام می‌شود. یعنی همانند سهام عادی می‌توان با جستجوی نماد صندوق مورد نظر، اقدام به خرید و فروش آن نمود.

در ای بخش از معامله به معرفی ویژگی‌ها و کارکرد صندوق سرمایه گذاری قابل معامله در بورس ایران و مزایا و معایب آن پرداخته و هر آنچه لازم است در مورد این صندوق‌ها بدنید را شرح داده‌ایم.

صندوق سرمایه گذاری قابل معامله چیست؟

اگر به تاریخچه صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله etf بنگریم، بیش از پیش به این واقعیت پی می‌بریم که تمام آنها برای هدفمند کرد‌‌ن سرمایه‌گذاری در بازارهای متنوع سرمایه به وجود آمـده‌اند. به ویژه برای افراد غیرحرفه‌ای که تلاش دارند تا با سرمایه‌گذاری، آینده بهتری را برای دارایی‌های خود رقم بزنند.

پیدایش صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله درست در سال 1987 درحالیکه شاخص داوجونز تا 22.61 درصد افول کرد و زیانی بیش از 500 میلیارد دلار را به سرمایه‌گذاران بورس وارد کـرد، پا به عرصه گذاشت. می‌توان پیدایش و حضور صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله را که باکمک ارکان آن و متخصصان این حوزه به‌کمک سرمایه‌گذاران آمـدند را حرکتی هوشمندانه در جهان سرمایه تلقی کـرد. به همین منوال، از سال ۱۹۹۳ صندوق‌های ETF نیز کار خود را در بسیاری از کشورهای جهان با سرمایه‌گذاری اصلی روی طلا آغاز کردند. در ایران نیز از سال ۱۳۹۲ با افتتاح تابلو ETF به طور رسمی، نام صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر سر زبان‌ها افتاد و از مهرماه شروع به کار صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله ETF آغاز شد.

نام اختصاری ETF مخفف عبارت انگلیسی (Exchange Traded Fund) است. این نام به معنی صندوق‌هایی است که در بازار بورس می‌توان واحدهای سرمایه‌گذاری‌ آنها را خرید و فروش کرد. در ایران صندوقهای ETF با نام صندوق‌های قابل معامله شناختـه می‌شوند.

در حال حاضر، واحدهای صندوق‌ ETF به راحتی قابل خرید و فروش هستند. از آنجایی‌که هر سرمایه‌گذار با کم‌ترین سرمایه هم می‌تواند در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کند، جزو یکی از بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری برای اشخاصی که زمان یا تخصص کافی برای انتخاب سهام و مدیریت پرتفوی ندارند، محسوب می‌شود.

چکلیست صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله

بهتر است قبل از هر توضیحی برای معرفی صندوق‌های قابل معامله به سراغ بند “ه” قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید که مصوب 29/05/1388 است برویم. تعریف این ماده به این شکل است:

«صندوق‌‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله، نهادهای مالی هستند که فعالیت اصلی آن‌ها سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار است. واحدهای صندوق پس از پذیره‌نویسی اولیه در سامانه معاملات فرابورس خرید و فروش می‌شوند».

سبدی که صندوق های قابل معامله در بورس در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند، شامل سهام، اوراق بهادار با درآمد ثابت و سایر اوراق بهادار است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله درعوض این دارایی‌ها، واحدهای سرمایه‌گذاری خود را صادر و به سرمایه‌گذاران خود عرضه می‌کنند. با این حساب، صندوق های قابل معامله، صندوق‌های مشارکتی هستند که سرمایه‌گذاران با مالکیت درصدی از دارایی صندوق اقدام به خرید و فروش واحدهای سرمایه‌گذاری آنها می‌کنند.

انواع صندو‌ق‌های سرمایه‌گذاری مانند صندوق‎‌های سهامی، درآمد ثابت و طلا می‌توانند هم جز صندوق‌های قابل معامله و هم غیرقابل معامله باشند. واحدهای این صندوق‌ها نیز مانند سهام در بازار تعیین قیمت می‌شوند و در روزهای کاری، سرمایه‌گذاران می‌توانند ازطریق کارگزاری‌ها اقدام به خرید و فروش واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس کنند.

اگر به تاریخچه صندوق‌های سرمایه‌گذاری و پیدایش آنها نگاه کنیم متوجه می‌شویم که تمامی آنها زمانی پایه‌گذاری شده‌اند که نه‌تنها افراد غیرحرفه‌ای از بازارهای مالی در زمان رکود ناامید شد‌ه‌ بودند، بلکه افراد حرفه‌ای هم برای ثبات سود و درآمد خود به دنبال تیم‌های متخصص می‌گشتند. از همین جهت، صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌عنوان بارقه امیدی برای نجات از نوسانات و ضررهای هنگفت پدیدار شدند. آیا به دنبال استراتژی‌های مؤثر برای تعیین حد ضرر در معاملات فارکس و ارز دیجیتال هستید؟ برای یادگیری نحوه محافظت از سرمایه خود و کاهش ریسک در معاملات، به مقاله حد ضرر در معاملات فارکس و ارز دیجیتال ما مراجعه کنید و قدم‌های بعدی را برای تبدیل شدن به یک معامله‌گر حرفه‌ای بردارید! امروز شروع کنید.

ویژگی صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله ETF

مهم‌ترین ویژگی صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) داد و ستد پذیر بودن آنها است. به این معنی که معاملات واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های etf در بازار سرمایه و در طول مدت ساعات فعالیت بازار انجام می‌شود. این صندوق‌ها عمده فعالیت‌شان سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار و دارایی‎‌های فیزیکی است که از این دو به عنوان سرمایه پایه صندوق استفاده می‌کنند. بنابراین عملکرد معاملاتی و نرخ و ارزش صندوق به ارزش دارایی‌های پشتوانه آن بستگی دارد.

در هنگام خرید واحدهای سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها باید به قیمتی که معامله می‌شوند و قیمت ارزش هر واحد سرمایه‌گذاری (NAV) توجه کرد. اگر این صندوق‌ها بیش‌تر از قیمت NAV معامله شوند، حباب وجود داشتـه و اگر پائین‌تر از قیمت NAV معامله شوند نشان‌دهنده ارزش بالاتر هر واحد صندوق نسبت به قیمتی که معامله می‌شوند است و به‌نوعی فرصت خرید به حساب می‌آید. در هنگام خرید همیشه به این نکته توجه شود که خرید واحد سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها پائین یا نزدیک به قیمت NAV انجام شود. البته ناگفتـه نماند که قیمت ابطال تقریبا همیشه با همان قیمت NAV هر واحد سرمایه‌گذاری برابری می‌کند.

از دیگر ویژگی‌های مهم این صندوق‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هزینه پایین • خرید اعتباری • کارایی معاملات • تشکیل سبد متنوع • انعطاف پذیری بالا • صرفه جویی مالیاتی • سهولت سرمایه گذاری • سرمایه گذاری در انواع شاخص‌ها و اوراق بهادر

معاملات این صندوق‌ها با استفاده از سامانه معاملات آنلاین امکان‌پذیر است و سرمایه‌گذاران می‌توانند حتی به صورت آنلاین اقدام به خرید و فروش واحدهای سرمایه‌گذاری این نوع از صندوق‌ها کنند.

برای فهم بهتر آنها در ادامه توضیحات بیش‌تری در مورد مزایای صندوق های قابل معامله (ETF) می‌دهیم:

مزایای صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس

1. اول ازهمه باید گفت که صندوق ETF به صورت آنلاین نیز قابل معامله است. به طوریکه شخص سرمایه‌گذار در طی ساعات کاری بازار بورس می‌تواند اقدام به صدور و ابطال این صندوق‌ها کند.
2. تنوع در سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها یکی‌دیگر از ویژگی‌های آنها است. به این‌معنی که اگر شخص برای سرمایه‌گذاری، خود اقدام به خرید اوراق بهادار کند تنها به خرید یک نوع از دارایی‌ها بسنده کرد‌ه است. اما با سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری از تنوع این صندوق‌ها و خرید سهام شرکت‌های مختلف بهره‌مند می‌شود. با این‌حساب، مجموعه‌ای از سهام، اوراق بهادار و کالاهای فیزیکی را در اختیار دارد.
3. به روزرسانی NAV یا همان خالص ارزش دارایی‌ها در صندوق‌های قابل معامله به‌صورت شفاف و معمولا هر دو دقیقه یک بار انجام می‌شود. این رقم با انتشار در سایت رسمی صندوق مربوطه در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد و لازم نیست مانند صندوق‌های غیرقابل معامله یک روز کامل منتظر ماند تا ارزش خالص دارایی اعلام شود.
4. مالیات یکی از گزینه‌هایی است که در معاملات بازار بسیار به چشم می‌آید. در صندوق‌های ETF خبری از مالیات نیست و این صندوق‌ها معاف از مالیات هستند. بدین‌معنا که مالیات بر دارایی محاسبه و اخذ نمی‌شود اما مالیات بر نقل‌وانتقال سهام و اوراق بهادار در زمان فروش یک بخشی از کارمزدها است که نیم‌درصد آن به اداره مالیات می‌رسد.
5. با ترکیبی از سهام، سپرده و اوراق بهادار به صورت فعال، سرمایه سرمایه‌گذار در بازار به جریان می‌افتد و نیازی به ورود مستقیم شخص سرمایه‌گذار نیست.
6. صندوق‌های قابل معامله کم‌هزینه هستند و با سرمایه‌ اندک نیز می‌توان در آنها سرمایه‌گذاری کرد.
7. برتری دیگر صندو‌ق‌های ETF در میزان نقدشوندگی آنها است که به‌وسیله بازارگردان فعال در این صندوق‌ها اتفاق می‌افتد.
8. میزان درصد کارمزد در صندوق‌های قابل معامله در مقایسه با سهام بسیار کم‌تر است.

معایب صندوق های سرمایه گذاری etf

از آن جاییکه ماهیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله ETF بر اساس خرید و فروش آنی و اختیاری است و سرمایه‌گذاران می‌توانند در هر روز کاری معاملات این صندوق را انجام دهند، عده‌ای از سرمایه‌گذارانی که به‌تازگی وارد بازار شده‌اند دچار هیجانات ناشی از نوسان قیمت‌ها می‌شوند. همین امر باعث می‌شود تا در تصمیم‌گیری‌های‌شان متحمل ضرر احتمالی شوند.

اینکه تا چه میزان ریسک‌پذیر هستیم و چه میزان به درصدهای صندوق موردنظرمان دقت کرده‌ایم، نکته بسیار مهمی است؛ چراکه در بسیاری از مواقع نمی‌توان صبور بود‌ن را صرفا شاخصه مناسبی برای انتظار بازدهی صندوق دانست. بهتر است قبل از سرمایه‌گذاری به شاخص‌های صندوق موردنظرمان در ۳ ماه، ۶ ماه و یک سال قبل توجه کنیم.

لیست صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس

صندوق های ETF در بورس به چند دسته تقسیم می‌شوند و این دسته‌بندی باتوجه به میزان دارایی سهام در پرتفوی و نوع دارایی انجام می‌شود. در ادامه، دسته‌بندی صندوق های ETF  بورس و بررسی کامل آنها را انجام می‌دهیم:

• صندوق های ETF با درآمد ثابت

صندوق درآمد ثابت قابل معامله در بورس نیز نوعی از صندوق‌های etf است. بخش بزرگی از پرتفوی این صندوق‌ها از اوراق درآمد ثابت تشکیل شد‌ه است. به همین دلیل، این صندوق‌ها یک سرمایه‌گذاری بدون ریسک بود‌ه و مناسب کسانی است که پرتفوی بدون ریسکی برای خود چیده‌اند. در صندوق‌ درآمد ثابت، حداقل ۷۰ درصد از دارایی‌ها از اوراق مشارکت بانکی، سپرده بانکی یا سایر اوراق با درآمد ثابت مانند اوراق خزانه تشکیل شد‌ه است.

• صندوق های ETF سهامی

صندوق سهامی قابل معامله در بورس همان‌طور که از نامش پیداست، پرتفویی با تعداد و وزن بالایی از سهام دارد. ریسک این صندوق‌ها بیشتر از صندوق‌های درآمد ثابت بود‌ه و متناسب با این ریسک میزان بازدهی بالاتری هم نسبت به این صندوق‌ها خواهد داشت. گفتنی‌ست که احتمال تحقق زیان و کاهش قیمت واحد‌های این صندوق‌ها متناسب با سهام پورتفوی آن‌ها وجود دارد. در صندوق‌های سهامی قابل معامله در بورس ۷۰ درصد دارایی از سهام تشکیل می‌شود.

• صندوق های ETF مختلط

صندوق مختلط، ترکیبی از دو حالت قبلی است. در حقیقت حداقل ۴۰ درصد از دارایی این صندوق‌ها را سهام و حداقل ۴۰ درصد را اوراق با درآمد ثابت تشکیل می‌دهند. ۲۰ درصد باقی‌مانده را نیز مدیر صندوق از بین سهام یا اوراق انتخاب می‌کند.

• صندوق های ETF طلا

صندوق‌ کالایی یکی از ابزارهای نوین در بورس کالای ایران است که در آن کالایی معین با سازوکار خاص معامله می‌شود. یعنی سرمایه‌گذار به جای خرید و فروش کالای فیزیکی، واحدهای صندوق آن کالا را معامله می‌کند. درواقع، سبد دارایی‌های صندوقETF کالایی به جای سهام و اوراق از کالا تشکیل می‌شود.

معروف‌ترین صندوق های کالایی قابل معامله در بورس صندوق‌های طلا و زعفران هستند که بخش اعظم دارایی آنها از گواهی‌های طلا و زعفران تشکیل شد‌ه‌ است.

• صندوق های ETF دولتی

صندوق های etf دولتی نوعی از صندوق‌های سهامی قابل معامله در بورس هستند که تمام دارایی آنها تشکیل شد‌ه از سهام یک صنعت است. دارایکم و پالایش‌یکم دو نمونه از صندوق‌های etf دولتی قابل معامله در بورس هستند که دارایی آنها به ترتیب سهام بانک‌ها و پالایشی‌ها هستند. درحقیقت دولت برای فروش سهام خود در این شرکت‌ها از این صندوق‌ها استفاده کرد‌ه است.

• صندوق های ETF جسورانه

صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه نوعی از صندوق‌های etf هستند که منابع مالی لازم برای رشد و توسعه طرح‌های نوآورانه و کسب و کارهای نوپا را از طریق جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی فراهم می‌آورند و حلقه اتصال طرح‌ها و سرمایه‌گذاران به یکدیگر هستند. در واقع این صندوق‌ها بر روی استارتاپ‌ها و کسب و کارهای نوپا سرمایه‌گذاری می‌کنند. به همین دلیل، سرمایه‌گذاری در این نوع صندوق‌ها برای اشخاصی که دید بلندمدت برای سرمایه‌گذاری و ریسک‌پذیری بالایی دارند، مناسب است.

سود صندوق های ETF چگونه پرداخت می شود؟

همانطور که در بالا گفتـه شد، دارایی صندوق‌های etf باتوجه به ماهیت آنها متفاوت بوده و بازدهی این صندوق‌ها نیز براساس دارایی‌هایشان است. بازدهی صندوق‌های درآمد ثابت نزدیک به سود سپرده بانکی و بازدهی صندوق‌های سهامی نزدیک به شاخص کل و سهام در بورس بوده و بازدهی صندوق‌های مختلط هم بین این دو است. بازدهی صندوق‌های کالایی نیز باتوجه به نوسان قیمت کالایی که صندوق براساس آن تاسیس شد‌ه می‌باشد. به عنوان مثال، با نوسان قیمت طلا، صندوق‌های طلایی نیز سود یا زیان متناسب را به دارندگان خود می‌دهند.

میزان سودی که صندوق های etf محقق می‌کنند بستگی به نوع و ماهیت صندوق و ریسک آن دارد. مثلا برای صندوق‌های درآمد ثابت، ریسکی وجود نخواهد داشت و سودی نزدیک به سود سپرده‌های بانکی محقق می‌شود. برای صندوق‌های کالایی، سود محقق‌شده بستگی به نوسان قیمت کالا و در صندوق‌های سهامی، سود محقق‌شده به نوسان قیمت سهام بستگی دارد.

ساعت معامله صندوق های ETF

صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله از نوع سهامی و مختلط در زمان پیش‌گشایش 8 و 45 دقیقه تا 9 گشایش و ساعت معاملات از 9 تا 15:00 به صورت حراج پیوستـه خواهند بود.

زمان پیش گشایش صندوق‌های درآمد ثابت 8:45 تا 9 و صندوق‌های کالایی 11:30 تا 12 بود‌ه و زمان گشایش هر دو صندوق نیز تا 15 به صورت حراج پیوستـه خواهند بود.

کامزد صندوق های قابل معامله در بورس

با خرید و فروش واحدهای صندوق‌ ETF، درصدی به عنوان کارمزد معاملات از حساب سرمایه‌گذار کسر می‌گردد. همچنین مطابق قانون “توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی” بابت نقل و انتقال واحدهای سرمایه‌گذاری انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله و صدور و ابطال آنها مالیاتی مطالبه نخواهد شد.‌

صندوق های ETF برای چه سرمایه گذارانی مناسب است؟

به دلیل تنوعی که در دارایی‌های سبد صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله وجود دارد، می‌توان سرمایه‌گذاری در آنها را متناسب برای هر سرمایه‌گذاری دانست. تنوع سبدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری باعث شد‌ه تا سرمایه‌گذاری با ریسک کم‌تری انجام شود و به همین دلیل میزان محبوبیت و مشارکت در این صندوق‌ها روز به روز افزایش پیدا کند.

یکی از نکاتی که برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های ETF باید به خاطر سپرد این است که، بازده این صندوق‌ها در بلندمدت به حد مطلوب می‌رسد. از این رو، سرمایه‌گذاران باید برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های قابل معامله صبر و تمرکز کافی داشتـه باشند تا به حد مطلوبی از سوددهی برسند.

برای شناخت بهترین صندوق سرمایه گذاری قابل معامله باید نگاهی به کارنامه صندق انداخت و بازدهی‌ آنرا بررسی و با یکدیگر مقایسه کرد. سپس اقدام به سرمایه‌گذاری در یکی از بهترین صندوق های etf کرد. برای مقایسه این صندوق‌ها می‌توان به سایت fipiran.com مراجعه کرد.

نحوه خرید صندوق های etf چگونه است؟

برای خرید صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله، اول از همه باید اقدام به دریافت کد بورسی از سامانه سجام کرد. بعد از آن می‌توان از طریق پنل معاملاتی کارگزاری‌ها اقدام به خرید این صندوق‌ها کرد. با سرچ نماد هر صندوق سرمایه‌گذاری می‌توان اطلاعات تابلو و قیمت‌های خرید و فروش آنرا به مانند سهم‌های بازار دید و برای خرید یا فروش اقدام کرد.

صندوق ETF در ارزهای دیجیتال

همانطور که گفتیم، صندوق قابل معامله در بورس یا ETF، مجموعه‌ای از دارایی‌هایی است که در قالب یک سبد، قابلیت معامله در بازارهای مالی را دارند. از آنجایی که این صندوق‌ها در بازار بورس معامله می‌شوند، نقش مهمی در سبد سرمایه‌گذاری شرکت‌ها و معامله‌گران دارند. از زمان ظهور بیت کوین تا امروز، درخواست‌های متعددی برای ایجاد صندوق‌های ETF ارز دیجیتال ارائه شده است؛ اما به دلایل مختلفی، این درخواست‌ها تایید نمی‌شدند. پس از پشت سر گذاشتن چالش‌های قانون‌گذاری فراوان- به‌ویژه در آمریکا- چندین ETF بیت کوین در سال‌های اخیر تایید و راه‌اندازی شدند و اکنون در بازارهای مالی مختلف قابل معامله هستند. در این بخش از مجله نوسان به معرفی ETFهای بیت کوین و ویژگی‌های آن می‌پردازیم و مزایا و معایب این صندوق‌ها را بررسی می‌کنیم.

ETF بیت کوین چیست؟

ETF بیت کوین، صندوقی است که سبد آن از رمزارز BTC تشکیل شده و سهام آن در بازار بورس قابل معامله است. معامله‌گران می‌توانند سهام این صندوق را بدون درگیری با پیچیدگی‌های معاملات بلاکچینی، در بورس خرید و فروش کنند.

کسب درآمد از ارزهای دیجیتال در چند سال اخیر مورد توجه مردم و شرکت های سرمایه گذاری ارز دیجیتال بسیاری قرار گرفته است. در این بین، بیت کوین نسبت به سایر ارزهای دیجیتال از محبوبیت بیشتری برخوردار است؛ زیرا نخستین رمزارز دنیاست و بیشترین ارزش بازار در جمع کریپتوکارنسی‌ها را دارد. اما سوال اصلی این است که چرا سرمایه‌گذاران به جای سهام ای‌تی‌اف، خود BTC را نمی‌خرند؟ برای اکثر سرمایه‌گذاران خرده فروش و یا موسسات بزرگ، خرید بیت کوین اقدامی پرخطر به نظر می‌رسد. علاوه بر این، خلاءهای مربوط به قانون‌گذاری، عدم شفافیت و ریسک‌های امنیتی عواملی هستند که برای افراد ناآشنا با این فضا تاحدودی ترسناکند. از طرفی نگهداری مستقیم بیت کوین، مسئولیت حفظ امنیت کلیدهای خصوصی را بر دوش سرمایه‌گذار قرار می‌دهد.

در مقابل، سرمایه‌گذاران با خرید سهام ETF بیت کوین، استرس نگهداری کلید خصوصی، نحوه ذخیره‌سازی و حفظ امنیت دارایی خود را ندارند. آنها دقیقا مانند داشتن سایر سهم‌‌ها، می‌توانند بدون نیاز به نگهداری و مدیریت مستقیم این دارایی، در بازار کریپتو سرمایه‌گذاری کنند. این روش، هم برای افراد عادی و هم سرمایه‌گذاران سازمانی بسیار جذاب است. برخی نکات مهم در ارتباط با صندوق ETF بیت کوین به شرح زیر است:

• معاملات بیت کوین فقط در ساعات کاری بورس باز انجام می‌شود
• قیمت هر سهم با نوسان قیمت بیت کوین تغییر می‌کند.
• تمام اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند سهام ای تی اف بیت کوین را به‌جای صرافی‌ ارز دیجیتال، در بورس معامله کنند.
• ای تی اف‌ بیت کوین می‌تواند شامل سایر ارزهای دیجیتال مانند اتریوم باشد.
• اتنها شرط سرمایه‌گذاری در این سبدها ساخت یک حساب کارگزاری است.
• کاربران می‌توانند معاملات خود را از طریق اپلیکیشن‌های معاملاتی مخصوص موبایل انجام دهند.

ETF بیت کوین چگونه کار می‌کند؟

ETF بیت کوین، صندوقی قابل معامله در بورس است که قیمت BTC را دنبال کند و به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد بدون تملک BTC، در معرض این دارایی دیجیتال قرار گیرند. بهای این ETF ارز دیجیتال با قیمت بیت کوین در نوسان است. از این رو، هنگامی که ارزش بیت کوین افزایش یا کاهش می‌یابد، ارزش ای‌تی‌اف هم تغییر می‌کند.

با این حال، از آنجا که ETFها درست مانند سایر سهام، آزادانه در بورس معامله می‌شوند، قیمت‌گذاری آنها ممکن است نسبت به ارزش دارایی اصلی (که در این مورد بیت کوین است) اختلاف داشته باشد. انجام معاملات ای‌تی‌اف با نرخی بالاتر از ارزش خالص BTC به این معناست که ETF با حق پرمیوم معامله می‌شود و بالعکس، انجام معاملات ای‌تی‌اف با نرخی کمتر از ارزش خالص بیت کوین، به معنای معامله ETF با تخفیف است.

به طور کلی ما دو نوع صندوق ETF برای رمزارزها داریم:

صندوق ETF آتی (فیوچرز) ، صندوق ETF اسپات یا فیزیکی

ETF بیت کوین فیوچرز (آتی) چیست؟

برای درک ای‌تی‌اف آتی BTC، ابتدا باید بدانید معاملات فیوچرز بیت کوین چیست. این معاملات یک ابزار مشتقه هستند که به طرفین معامله اجازه داده در مورد خرید یا فروش BTC با قیمت و تاریخی از پیش تعیین شده توافق کنند. اساساً در این روش طرفین توافق می‌کنند که BTC را با قیمتی مشخص، در تاریخ معلوم خرید یا فروش کنند (صرف نظر از اینکه قیمت در آن تاریخ چقدر است). به این تاریخ خاص، تاریخ تسویه حساب (یا تاریخ انقضا) نیز می‌گویند.

هنگامی که قرارداد آتی بیت کوین منقضی (یا تسویه) شد، یکی از طرفین باید BTC را با قیمت توافق شده خریداری کند (یا بفروشد). در اصل آنها BTC مربوطه را با تخفیف/ پرمیوم دریافت می‌کنند، زیرا بعید است قیمت تغییر نکرده باشد. این قراردادها معمولاً در بورس کالا مانند بورس کالای شیکاگو (CME) معامله می‌شوند. قیمت قراردادهای آتی بیت کوین و قیمت حقیقی بیت کوین معمولاً بر اساس نرخ تسویه حساب معامله‌گران آتی متفاوت است. به عنوان مثال، اگر افراد بیشتری بر بر روی رشد بیت کوین شرط‌بندی کنند، ارزش این قراردادهای آتی بالاتر از قیمت فعلی بیت کوین در بازار خواهد شد. اکنون بیایید ببینیم ETF بیت کوین با پشتوانه آتی چیست.

همانطور که متوجه شده‌اید، یک صندوق BTC قابل معامله در بورس آتی، دارای پشتوانه بیت کوین‌های حقیقی نیست، بلکه توسط قراردادهای آتی BTC پشتیبانی می‌شود. ارزش این ETF از حرکت قیمت معاملات آتی BTC به دست می‌آید و شرکت مجری هر ETF، باید در این قراردادهای آتی پوزیشن داشته باشد و قیمت ETF خود را به آن‌ها متصل کند.

در حقیقت این گونه صندوق‌ها، به جای قیمت بیت کوین، قیمت معاملات آتی بیت کوین را ردیابی می‌کنند.

ETF بیت کوین اسپات چیست؟

یک ETF بیت کوین مبتنی بر معاملات اسپات، قیمت حقیقی BTC را ردیابی می‌کند. هدف اصلی این صندوق قرار دادن سرمایه‌گذار از طریق یک محصول قانونمند و شناخته شده مالی در معرض BTC است، بدون اینکه او مالک این دارایی باشد. صندوق اسپات برای آن دسته سرمایه‌‌گذاران ارز دیجیتال که در بازارهای مالی سنتی فعالیت می‌کنند مزایایی را به همراه دارد:

• قرارگیری در معرض بیت کوین از طریق یک محصول قانونگذاری شده
• دسترسی آسان
• بدون نیاز به ذخیره BTC
• بدون نیاز به مدیریت کلیدهای خصوصی
• توانایی شورت کردن (فروش) بیت کوین

مورد آخر یک نکته مهم است زیرا سرمایه‌گذاری مبتنی بر اسپات به کاربران اجازه نمی‌دهد روی کاهش قیمت شرط‌بندی کنند. اما در ای‌تی‌اف، سرمایه‌گذاران قادرند سهام اسپات خود را شورت کرده و از روندهای نزولی بازار سود ببرند. قابل ذکر است که این نکته در مورد تمامی ETF ارز دیجیتال مانند اتریوم نیز صادق است.

مزایای ETF بیت کوین چیست؟

صندوق‌های قابل معامله بیت کوین، مزایایی برای بسیاری از معامله‌گران بازار بورس دارند که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

راحتی

سرمایه‌گذاران سنتی بدون نیاز به ایجاد حساب در صرافی‌های ارز دیجیتال، امکان دسترسی به ETF ارز دیجیتال و BTC را خواهند داشت. بنابراین برخی معامله‌گران سنتی که به تازگی وارد بازار کریپتو شده‌اند، با همان حساب‌های کارگزاری خود به راحتی می‌توانند به معامله این نوع دارایی‌ها بپردازند.

سرمایه‌گذاری در یک ETF بیت‌کوین، ورود به بازار بیت کوین و استرس محافظت از BTC را که برای برخی سرمایه‌گذاران امری پیچیده است، تسهیل می‌کند.

مقررات

سرمایه‌گذاران نهادی مانند صندوق‌های بازنشستگی یا مدیریت دارایی، احتمالاً تابع قوانین خاصی هستند که آنها را از سرمایه‌گذاری مستقیم در BTC منع می‌کند. با یک ETF بیت کوین، آنها شانس بیشتری برای سرمایه‌گذاری در یک صندوق مورد تایید SEC خواهند داشت. امروزه بسیاری از موسسات مالی حتی اگر نتوانند BTC را مستقیماً خریداری کنند، می‌توانند در صندوق تراست بیت کوین گری‌اسکیل (GBTC) سرمایه‌گذاری کنند. بنابراین سرمایه‌گذاری در بیت کوین با وجود یک ای‌تی‌اف قابل معامله در بورس، از منظر قانونی موجه‌تر است.

تنوع‌بخشی

یک صندوق بورسی ممکن است علاوه بر BTC شامل دارایی‌هایی دیگری مانند سهام شرکت‌ها یا طلا هم باشد. بنابراین استفاده از ETF بیت کوین راه خوبی برای تنوع بخشی به پرتفوی سرمایه‌گذاران است. این استراتژی به افراد کمک می‌کند تا ریسک‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری در یک دارایی یا مجموعه‌ای محدود از دارایی‌ها را کاهش دهند.

نقدینگی

توانایی سرمایه‌گذاری در یک دارایی مرتبط با بیت کوین در بورس اوراق بهادار می‌تواند موج جدیدی از سرمایه‌گذاران (به عنوان مثال، سرمایه‌گذاران نهادی) را وارد بازار کند. این امر موجب افزایش نقدینگی بازار کریپتو شده و افراد بیشتری را به خرید و فروش BTC ترغیب می‌کنند.

شورت کردن

سرمایه‌گذاران نهادی می‌توانند ETF ارز دیجیتال و BTC خود را با استفاده از ای‌تی‌اف شورت کرده و با این قابلیت در شرایط ریزشی بازار هم سود کسب کنند.

ترس

از آنجا که حدود یک دهه از عمر بازار کریپتوکارنسی می‌گذرد، گزارش‌های پرحاشیه‌ و کلاهبرداری‌های زیادی این حوزه را احاطه کرده که این موجب ترس برخی سرمایه‌گذاران برای ورود به این بازار شده است.

طبق گفته Markets Insider، حدود ۲۰ درصد از ۱۸.۵ میلیون BTC موجود، گم شده یا در آدرس‌های غیرقابل دسترس گیر کرده‌اند. از این رو صندوق ETF ارز دیجیتال برای افرادی که نگران ذخیره رمزارز خود هستند، آرامش خیال بیشتری به همراه دارد.

معایب ETF بیت کوین چیست؟

هرچند ETF بیت کوین ممکن است ویژگی‌های جذابی را به سرمایه‌گذاران ارایه دهد، اما واقعیت این است که داشتن سهام ای‌تی‌اف با داشتن BTC حقیقی متفاوت است. در ادامه به برخی معایب ای‌تی‌اف بیت کوین اشاره می‌کنیم.

خطای ردیابی

هرچند هر ای‌تی‌اف نماینده یک دارایی اساسی است، اما عملکرد آن همیشه با عملکرد آن دارایی مطابقت ندارد. همانطور که قبلاً بحث شد، هیچ قانون نوشته شده‌ای درخصوص ارتباط قیمت ETF با بهای دارایی اساسی خود وجود ندارد. این معضل، «خطای ردیابی» نامیده می‌شود که بر اساس آن عملکرد قیمتی ای‌تی‌اف همیشه منعکس کننده قیمت حقیقی BTC نیست.

به عنوان مثال، حدفاصل ۱۹ تا ۲۷ اکتبر ۲۰۲۱، در حالی که بهای بیت کوین ۱% کاهش یافته بود، ارزش سهام ای‌تی‌اف صندوق پروشرز ۲.۴۵% و گری‌اسکیل  7.5% کاهش یافت.

کارمزدهای تراکنش و مدیریت

صندوق ETF بیت کوین پروشرز که اخیراً معاملات خود را در ایالات متحده آغاز کرده، دارای نرخ کارمزد ۰.۹۵ درصد است که این در مقایسه با سایر صندوق‌های بورسی، نسبتاً زیاد است. این یک کارمزد سالانه است که در طول دوره نگهداری سهام از کاربر دریافت می‌شود. علاوه بر آن اگر کارگزاری شما تراکنشی را دریافت کند، هزینه آن جداگانه اعمال می‌شود.

مالکیت

حامیان BTC دلیل اصلی علاقه خود به این ارز را تمرکززدایی و عدم دخالت نهادهای دولتی و بانک‌های مرکزی می‌دانند. اما صندوق‌های ای‌تی‌اف با در اختیار گرفتن کلیدهای خصوصی کاربران، موجب متمرکز شدن این حوزه شده که با ذات رمزارزها در تضاد است.

محدودیت ساعت معاملات

بیت کوین ۲۴ ساعت شبانه روز و هفت روز هفته معامله می‌شود و دارندگان آن می‌توانند در هر زمان در بازار فعالیت کنند. از سوی دیگر، ETF بیت کوین به صورت شبانه روزی معامله نمی‌شود و مشمول زمان باز و بسته شدن بازار بورس است. پس با این کار، معامله‌گران برخی فرصت‌های معاملاتی را در زمان بسته بودن بازار ای‌تی‌اف از دست می‌دهند.

تسویه حساب

یکی از مزایای بیت کوین سهولت در انجام تراکنش و پرداخت است. با BTC به جای اینکه چند روز کاری منتظر بمانید تا حواله بین‌المللی شما به مقصد برسد، این انتقال آنی انجام می‌شود. علاوه بر این کارمزدها به یک واسطه مالی وابسته نیستند و هزینه پرداخت‌ نسبتاً کم است.

در مقابل، تراکنش‌های ETF بیت کوین به همان مقدار زمان سایر سهام‌ها نیاز دارند (دو روز کاری). پس صندوق‌ ETF بیت کوین، سرمایه‌گذاران را به سیستم مالی سنتی باز می‌گرداند.

ابزار پرداخت

با ای‌تی‌اف نه تنها امکان تسویه آنی ارزهای دیجیتال را از دست می‌دهید، بلکه یک مزیت کلیدی BTC، یعنی استفاده به عنوان روش پرداخت را هم نخواهید داشت. سهام ای‌تی‌اف را نمی‌توان مستقیما برای پرداخت استفاده کرد و برای اینکار ابتدا باید به ارزهای فیات تبدیل شوند.

رویکرد قانون‌گذاران در قبال ETF

کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده (SEC) که در بزرگترین بازار سرمایه جهان فعالیت می‌کند، ای‌تی‌اف ها را تحت قانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری ۱۹۴۰ قانون‌گذاران کرده که عموماً تحت دستورالعمل‌های نظارتی مشابه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (mutual funds) و تراست‌های سرمایه‌گذاری واحد (UIT) هستند.

بر اساس هشدارهای SEC الزامات نظارتی برای ETFها عبارتند از:

• قانون اوراق بهادار فدرال و معافیت‌های مربوطه برای محافظت از سرمایه‌گذاران در برابر خطرات موجود.
• محدودیت‌های قانونی در استفاده از اهرم (لوریج) و تراکنش با اشخاص مرتبط.
• گزارش‌دهی دقیق و افشای اطلاعات.

تقابل SEC و ETF بیت کوین

قانون‌گذاران مالی ایالات متحده که در راس آنها رئیس کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC)، گری گنسلر (Gary Gensler) به چشم می‌خورد، تا مدت‌ها شمشیر خود را برای صندوق‌های ETF بیت کوین از رو بسته بودند. به طوری که صرافی ارز دیجیتال Gemini دوبار برای دریافت مجوز ای‌تی‌اف BTC در آمریکا درخواست داد که هر دو آنها از سوی SEC رد شد.

کانادا به عنوان اولین کشور در فوریه ۲۰۲۱ به یک صندوق ETF بیت کوین مجوز فعالیت داد. این صندوق که با نماد BTCC فعالیت خود را در بازار بورس و اوراق بهادار تورنتو (TSX) آغاز کرد، توانست طی ۴۸ ساعت بیش از ۴۲۰ میلیون دلار سرمایه جذب کند. در آمریکا هم سرانجام پس از ماه‌ها بحث و مجادله، صندوق قابل معامله در بورس پروشرز با نماد BITO توانست از SEC مجوز فعالیت بگیرد. این صندوق هم در اولین روزهای کاری خود توانست بیش از ۵۵۰ میلیون دلار سرمایه جذب کند.

در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۹، SEC اعلام کرد که به تصویب قانون جدیدی برای بروزرسانی قوانین ای‌تی‌اف رای داده است. این کار با فراهم کردن یک چارچوب نظارتی شفاف، منسجم و کارآمد همراه شد تا ETFها مجبور نباشند برای معافیت‌های زمان‌بر و پرهزینه خود، قبل از ورود به بازار درخواست دهند.

یک سال پس از تصویب این قانون، کمیسیون بورس و اوراق بهادار معافیت‌هایی را که قبلاً برای برخی ETF‌ها مجاز بودند را متوقف کرد. به موجب آن، ETFهایی که بر این قانون تکیه می‌کنند، باید از قوانین جدید SEC برای محافظت از سرمایه‌گذاران پیروی کنند. این چارچوب نظارتی جدید، نوآوری و رقابت بیشتری را در حوزه ای‌تی‌اف ترویج می‌کند و بیش از پیش حافظ منافع سرمایه‌گذاران است. خصوصاً برای سرمایه‌گذاران خرده فروش که به طور فزاینده‌ای از محصولات ای‌تی‌اف به عنوان بخشی از سبد سرمایه‌گذاری خود استفاده می‌کنند.

در نهایت، بعد از فراز و فرودهای فراوان، در تاریخ ۱۰ ژانویه ۲۰۲۴ (۲۰ دی ماه ۱۴۰۲) کمیسیون SEC رسما خبر تایید ۱۱ صندوق ETF اسپات بیت کوین را در وب‌‌سایت خود منتشر کرد.

دورنمای صندوق ETF بیت کوین

اکنون با تصویب اولین ETF بیت کوین در ایالات متحده، سرمایه‌گذاران نسبت به پذیرش سایر ای‌تی‌اف ها خوش‌بین‌تر شده‌اند و بسیاری از متقاضیان (از جمله VanEck، WisdomTree، Amplify و Global X) در انتظار تایید درخواست خود هستند. با توجه به اینکه ETFهای آتی در بورس کالای شیکاگو تحت نظارت دقیق SEC فعالیت می‌کنند، آنها  در مقایسه با صندوق‌های اسپات، از شانس بیشتری برای پذیرش برخوردار هستند.

چند شرکت دیگر مانند Invesco نیز در تلاشند تا ای‌تی‌اف هایی را در گروه متنوعی از دارایی‌های مرتبط با BTC معرفی کنند. سایر محصولات رقیب احتمالاً برای برآورده کردن تقاضا قرارگیری در معرض BTC ایجاد خواهند شد. پذیرش هرچه بیشتر ETF ارزهای دیجیتال می‌تواند موجب ورود سرمایه از وال‌استریت به بازار کریپتو شود و به تبع آن با تبدیل رمزارزها به یک کلاس دارایی قانونی، بهای آنها رشد بی‌سابقه‌ای خواهد داشت.

ETF بیت کوین؛ متمرکز شدن یا افزایش محبوبیت

امروزه صحبت‌ها درخصوص ETF بیت کوین با دو رویکرد متفاوت مطرح می‌شود؛ عده‌ای آن را به عنوان یک گزینه سرمایه‌گذاری ایده‌آل دانسته که در نهایت منجر به جهشی بزرگ به سمت پذیرش ارزهای دیجیتال می‌شود. دسته دیگر هم معتقدند، صندوق ETF بیت کوین احتمالاً در درازمدت باعث متمرکز شدن این بازار می‌شود که خلاف ذات غیرمتمرکز این پادشاه ارزهای دیجیتال است. البته در حال حاضر سایر ETF ارز دیجیتال مانند دیفای، اتریوم، بی‌ان‌بی، کاردانو و پالیگان بازار خوبی دارند و توانسته‌اند توجه معامله‌گران سنتی را به خود جلب کنند.